Minningargrein

Það hefur verið grundvallar hugsanaskekkja í rekstri bankanna sem ekkert hefur gengið að fá menn til þess að átta sig á.  Fáeinar reglur um rekstur fyrirtækja almennt:

 

1.  Stjórnendalínan á að hafa MBA þar sem sú menntun veitir bæði dýpri og víðtækari sýn á rekstur og markaðsskilyrði almennt.  Aðrar gráður eru sérsniðnar að öðrum hlutum og nýtist hver best á sínu sviði.  Það eru rangir menn í röngum stöðum og líkast því að taugaskurðlæknar séu gerðir að sjúkrahúsforstjórum.  Þetta er aðalorsök þess að bankarnir allir rúlluðu yfir (hef starfað fyrir tvo af þessum bönkum og sá glöggt það gat sem var í þekkingu stjórnenda á rekstri). Skammtímamarkmið voru ríkjandi (5 ár eða skemur fram í tímann) sem gengur ekki upp í rekstri af þessum toga.

 

2. Vöxtur er tryggður með því að efla viðskiptavini.  Með því að styrkja innlend fyrirtæki og hlúa að fjármálum almennings með uppbyggilegri fjármálaráðgjöf stæðu bæði bankar og landsmenn sterkum fótum.  Vöxtur væri þá beintengdur velgengi viðskiptavina og fjárhagsstaða landsins - og þ.a.l. bankanna - sterk. Í stað þess að fara hina vitrænu leið uppbyggingar, snerust aðgerðir bankanna að því að ná fé af viðskiptavinum með það að markmiði að efla sjálfa sig.  Þeir veiktu innlent hagkerfi og veiktu svo sjálfa sig með lántökum. Þegar kallið kom stóðu þeir því veikir fyrir.

 

3. Arðsemiskrafa banka á ekki að vera yfir 15%.  Þetta eru ekki gróðastofnanir heldur vaxtahvatar fyrir fyrirtæki á þeim mörkuðum sem þeir starfa.  Vaxi fyrirtækin eykst hagur almennings og innlán og velta eykst. Arðsemi yfir 30% eins og verið hefur er óeðlileg og merkir að það er eitthvað að undirliggjandi rekstri, einkum það að viðskiptavinir eru ekki látnir njóta góðærisins.  bankar þurf að vera stöðugir, sem merkir stöðugan vöxt yfir langt tímabil, ekki rjúkandi vöxt á augabragði sem endar á sprengingu.

 

4. Meirihlutaeigendum banka á að vera óheimilt að eiga í fyrirtækjum á markaði þar sem slíkt leiðir til undarlegra viðskiptahátta og stórhættulegra tengsla.  Fyrirtæki sem geta fallið í kjölfar bankaþrenginga eru fjölmörg. Bent hefur verið á þetta síðan 2005. Vilji meirihlutaeigendur banka eignast önnur fyrirtæki, þurfa þeir að selja ráðandi hlut þangað þar sem slík tengsl eru ekki til staðar.  Eins og málum var háttað hér, gerði þetta að verkum að fjármagn fór í hringi í stað þess að fara út í atvinnulífið. Eitt orð nær yfir það fyrirbæri - græðgi.

 

5. Ef markaðurinn styður ekki vöxt, flytjið starfsemina á stærri markað. Barn sem stækkar fær stærri fatnað.  Sama gildir um fyrirtæki, þar sem fatnaður þeirra er hagkerfið sem þeir starfa í.  Bankamenn hafa kvartað yfir aðstæðum hérlendis, krónuna, og Seðlabankann.  Allir vissu að að bankarnir væru orðnir of stórir fyrir íslenskt hagkerfi og hefði þjálfaður aðili með stjórnunargráðu og þekkingu á markaðsæðstæðum verið búinn að færa höfuðstöðvarnar fyrir lifandis löngu út og þannig verndað landið fyrir svona höggi.  Stjórnun felst samfélagslegri ábyrgð, en með vitlausa menntum (góða menntun, en ekki rétta til þess að stjórna svona apparati) gera menn sér enga grein fyrir þessu mikilvæga atriði.  Landsbankastjóri sagði í Kostljósi í gær að SÍ hefði átt að vera búinn að auka gjaldeyrisforðann.  Landsbankinn hefði átt að vera farinn úr landi 2004.  Sama gildir um hina.

 

Lýkur þetta umræðu minni um bankana og vitfirringsháttinn þar á bæ og kominn tími til að snúa sér að uppbyggingu enda ærið verkefni fyrir höndum.

FME yfirtekur Kaupþing