Leita ķ fréttum mbl.is

Loksins

Sent į višskiptarįšuneyti 21 Jan 2009:

"Ég er nokkuš uggandi vegna yfirvofandi yfirtöku bankanna į fyrirtękjum landsins vegna žess aš ég tel žeir gętu hugsanlega gengiš of hart fram.  Mér finnst rįšlegt aš Višskiptarįšuneytiš skipi fulltrśa til žess aš fylgjast grannt meš žeim mįlum og sé tengilišur į milli bankanna og stjórnvalda svo unnt sé aš samstilla ašgeršir og sjį til žess aš raunveruleg uppbygging eigi sér staš.

Žaš žarf aš endurskipuleggja allt hagkerfiš og fyrirtękin eru lykillinn aš žvķ."

 

Ég segi bara kominn tķmi til. Vona aš Višskiptarįšuneytiš hafi višbragšsįętlun tilbśna hvernig eigi aš framkvęma žetta. Žaš er hęgt aš bjarga ótal fyrirtękjum sé haft eftirlit meš starfshįttum bankanna og tryggja žannig įframhaldandi atvinnu. Žaš er ekki langt ķ žaš aš hagkerfiš taki aftur viš sér (nema til komi greišsluverkfall) og žį gengur ekki aš hafa nęr óstarfhęf fyrirtęki. Tel aš hęgt sé aš afstżra žrotum meš żmusm ašgeršum.


mbl.is Gęti žurft umbošsmann skuldara
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Hugleišiš nęsta skref vandlega

Eitt sem taka žarf til athugunar er hvaša įhrif žetta muni hafa.  Vissulega er įstandiš slęmt og įgętt ef hęgt vęri aš leysa žetta meš einföldum ašgeršum.  Žaš er žvķ mišur ekki hęgt.  Žegar śtlįnastofnun veitir lįn myndast skuld į móti (eša skuld er žegar til stašar sem svo er veitt lįn śt į sbr. innlįn og śtlįn).
 
Erlendu lįnin byggja į erlendri lįntöku, innlendu į sparifé; semsagt žaš er krafa į lįnastofnun į móti lįnveitingu. Sé hętt aš greiša af lįnum fer ķslenska bankakerfiš alfariš į hlišina og viš blasir allsherjarhrun. Žeir sem hafa ķ hyggju aš fara žessa leiš eru aš steypa öllum beint į hvolf, ęttingjum, vinum, samstarfsašilum, afkomendum o.s.frv. Žetta er hęttulegasta ašgerš sem hęgt er aš fara ķ og séu afleišingar hennar bornar saman viš įstandiš nś mį nśverandi stöšu viš góšęri.
 
Ég ętla ekkert aš skafa utan af hlutunum, mįliš er of hęttulegt:
 
Hugsanlegar afleišingar
  • Sparnašur sparifjįreigenda glatast eša ...
  • ... įbyrgš rķkisins setur rķkissjóš į hlišina.
  • Lįnalķnur lokast alveg.
  • Fyrirtęki kollsteypast.
  • Atvinnuleysi rżkur upp.
  • Krónan fer ķ frjįlst fall.
  • Óšaveršbólga heldur innreiš sķna.
  • Fasteignaverš hrynur nišur ķ ekkert.
 
Ašrar afleišingar eru žęr aš ķmynd Ķslands veršur hręšileg sem eyšileggur framtķšar uppbyggingu og gerir aš verkum aš slęmt er aš vera Ķslendingur. Traust į landi og žjóš fer nišur ķ ekkert.
 
Fari svo aš takist aš koma ķ veg fyrir ofangreindar afleišingar, žį er afar lķklegt aš žeir sem geta greitt greitt af lįnum en gera žaš ekki lendi ķ verulegum erfišleikum žegar hagkerfiš réttir aftur śr sér. Žessir ašilar muni ekki geta:
 
  • fengiš greišslukort
  • fengiš lįn eša fyrirgreišslur
  • eignast fasteignir
  • stofnaš fyrirtęki
 
Framtķšarhorfunar verša žvķ fremur dökkar.  Auk žess mun žetta setja takmarkanir į atvinnutękifęri erlendis žar sem t.a.m. Kaninn tekur hart į žessum hlutum:
 
Sżnishorn af rįšningarsamningi
"Federal, state and self-regulatory organizations require that background checks be conducted in the financial services (i.e., securities, futures, foreign currencies) industry to determine whether or not an individual is statutorily disqualified to work in the financial services industry."
 
"Within the past 10 years, have you made a compromise with creditors, filed a bankruptcy petition or been the subject of an involuntary bankruptcy petition?"
 
Mér sżnist greišsluverkfall vera skammsżn ašgerš sem fyrst og fremst muni bitna į žįtttakendum. Hagkerfiš mun rétta śr sér aftur (nema fjįrmįlakerfiš hrynji alveg ķ kjölfariš) og ašilar sem taka žįtt ķ žessari ašgerš geta komiš sér ķ verri stöšu en ķ dag. Sé til tķmi aš bķta į jaxlinn og berjast fyrir framtķšinni žį er žaš nśna.  Žetta į ekki viš um žį sem geta ekki greitt lengur; ašeins žį sem geta žaš en neita. Žaš er grundvallarmunur į žessu tvennu.  Hugleišiš žvķ nęsta skref vandlega.

mbl.is Margir ķhuga greišsluverkfall
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Eignarhald innheimtufélaga

Skv. uppgjöri Landsbankans 2Q 2008 į bankinn 33,3% ķ Intrum. Nęr vęri aš kanna hvort slķkt eignarhald sé enn til stašar.
 
Milliuppgjör 2008, bls. 32, Kafli 19: Investment in associates
 
Uppgjör hinna bankanna gefur slķkt ekki til kynna žó mig gruni sterklega aš žeir séu į bakviš žau.
 
Žetta gerir aš verkum aš bankinn getur afskrifaš lįn en samt sem įšur innheimt žaš aš višbęttum innheimtukostnaši.  Ég rįšlegg fólki aš kynna sér fyrningarreglur og hvernig kröfur eru endurnżjašar. Žaš er hęgt aš endurvekja dauša kröfu meš einu sķmtali, žess vegna "Ekki gera ekki neitt" slagoršiš. Ef žś gerir ekki neitt er hugsanlegt aš krafan falli nišur. Ég męli hvorki meš einu né öšru; ašeins aš fólk takist į viš žetta meš žvķ aš hafa samband viš lögfręšinga og lįta žį um mįliš.
 
Aš flżja skuldir er sķšasta śrręši; samt, geri žaš nęgilega margir er kominn 'critical mass' sem öršugt getur reynst aš eiga viš žar sem hann getur vel oršiš aš stjórnmįlaafli og gerbreytt stöšu mįla.

mbl.is Flestir geta stašiš ķ skilum
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Er veršbólga ómarktęk?

"Miklu alvarlegra er žó aš nefndin vinnur eftir röngum upplżsingum um veršbólguna,“ segir ķ Vķsbendingu. Ķ rökstušningi nefndarinnar sé mišaš viš tólf mįnaša veršbólgu aftur ķ tķmann ķ staš žess aš miša viš veršbólguna eins og hśn er ķ dag. Skautaš sé yfir žį stašreynd, eins og hśn skipti engu, aš vķsitala neysluverš lękkaši ķ mars. Hlutverk nefndarinnar sé ekki aš taka saman sögulegar upplżsingar heldur taka vaxtaįkvöršun sem geti haft afgerandi įhrif į žróun efnahagslķfsins um langa framtķš."
 
Man einhver žegar athugasemdir voru geršar varšandi veršlagsmęlingar?  Žį fól žįverandi višskiptarįšherra Neytendastofu og Hagstofu aš lagfęra įstandiš.  Hęgt er aš vera meš hlaupandi vķsitölu sem tekur miš af magntölum, en slķkt gerir körfur Hagstofunnar óžarfar. Eftir fund meš Neytendastofu var mįliš kęft og engin frekari višbrögš žašan žrįtt fyrir ķtrekašar tilraunir aš nį tali af forsvarsmönnum Neytendastofu.
 
Sent į Neytendastofu 18.9.2007 (śtdrįttur)
[Žessi ašferšarfręši] gerir Neytendastofu kleift aš hafa hlaupandi veršlagsvķsitölu auk žess sem lķkön byggš į grunnupplżsingum uppfęrast ķ rauntķma.  Mešalgildi vöruveršs reiknast sjįlfkrafa um leiš og nżjar upplżsingar berast, sem veitir ekki ašeins dagsverš heldur veršsveiflu innan dags.  Nįkvęmni rauntķmamęlinga į veršlagi er mun meiri en sé ašeins tekiš tillit til dagsstöšu.
 
Samtök atvinnulķfsins tóku betur ķ žetta, en verkefniš var žvķ mišur ekki į žeirra könnu, ellegar vęrum viš hugsanlega ķ dag meš rauntķma veršlagsmęlingu. Žegar ekkert gekk aš nį tali af Neytendastofu var haft beint samband viš višskiptarįšherra (sem vitaš var aš yrši tilgangslaust):
 
Sent į višskiptarįherra 5.11.2007
"Neytendastofu [var] į fundi 23. įgśst kl. 13:30 [kynnt] tęknilega śtfęrslu į rafręnum neysluveršskönnunum.  Sķšan hefur ekki heyrst neitt frį Neytendastofu, žrįtt fyrir ķtrekuš skilaboš."
 
Ekki sinnt frekar en endranęr. Hvaša įhrif hefur žetta į skuldsett heimili og fyrirtęki?  Jś, hęrri afborganir sem eiga ekki rétt į sér žar sem veršbólga er lęgri en Hagstofan segir.  Įstęša: magntölur (semsagt breytingar ķ kauphegšun) koma ekki inn.  Svo ašilar sem eiga sök į afborgunum ykkar eru:
 
  • Hagstofa Ķslands
  • Višskiptarįšuneytiš
  • Neytendastofa
 
Ég get ekki bešiš eftir aš opnaš verši fyrir persónukjör.  Er alvarlega aš velta fyrir mér aš stķga fram og sjį til žess aš hreinsaš verši śt śr bęši opinberum stofnunum og fjįrmįlafyrirtękjum. Ķ dag eru Ķslendingar aš greiša of hįar afborganir af lįnum eingöngu vegna žess aš ašilar sem starfa eiga fyrir fólkiš gera žaš ekki.  Ég tel aš veršbólga sé allt aš žvķ 5% lęgri en karfa Hagstofunnar segir til um og er žaš varlega įętlaš. Rauntķmamęling meš samtengingu kassakerfa gerir eftirfarandi óžarft meš öllu:
 
Žessi ašferšarfręši var įgęt įšur en hįhrašanet komu til sögunnar og er fullkomlega śrelt.
 
Aftur śrelt ašferšarfręši.  Var ekki veriš aš tala um aš draga saman ķ rķkisśtgjöldum?  Besta leišin til žess er aš uppfęra tęknistig stofnana sem sjį um svona rannsóknir. Vek athygli į aš rannsóknin var gerš fyrir 2007 - tveimur įrum fyrir hrun - en gefin śt 10. desember 2008! Tilvitnun śr žessu skjali:
 
"Megintilgangur rannsóknar į śtgjöldum heimilanna er aš afla upplżsinga sem notašar eru til aš śtbśa śtgjaldagrunn fyrir vķsitölu neysluveršs. Neysluveršsvķsitalan hefur mikla žżšingu ķ efnahagslķfinu. Hśn er helsti męlikvarši į veršbólgu og er notuš til aš reikna śt kaupmįtt o.fl. Hśn er auk žess notuš til aš verštryggja fjįrskuldbindingar. Śtgjaldasafniš sem vķsitalan nęr yfir tekur til žeirra śtgjalda sem snerta heimilisrekstur og daglegt lķf fólks. Til žess aš meta įhrif einstakra veršbreytinga į hękkun vķsitölunnar žarf upplżsingar um hve mikiš vęgi hver vara og žjónusta hefur ķ śtgjöldum heimilanna. Žęr upplżsingar fįst śr rannsókn į śtgjöldum heimilanna. Nišurstöšurnar eru einnig notašar viš önnur verkefni svo sem hag- og markašsrannsóknir."
 
Mesta furša aš Hagstofan skuli ekki nota hamar og meitil eins og gert var ķ denn. Skv. skjalinu eyšir mešalheimili 725.000 ķ feršalög og flutninga, 558.000 ķ tómstundir og menningu, og 209.000 ķ fatnaš.  Žessar tölur eru notašar viš veršbólgumęlinguna sem er alveg śt af kortinu.
 
VNV eins og hśn er męld ķ dag er žvķ ómarktęk žar sem hśn tekur ekki inn neyslumynsturbreytingu um leiš og hśn į sér staš.  Ef fólk vill stunda frišsamleg mótmęli einhversstašar, žį męli ég meš Borgartśni 21a.  Hagstofan stušlar aš žvķ aš heimili og fyrirtęki eru aš fara ķ žrot žvķ hśn vinnur of hęgt og žverskallast viš aš koma sér ķ nśtķmann.

mbl.is Ófagleg įkvöršun um vexti
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Krónan og langtķmaįętlanir

Skošum ašeins krónuna ķ ljósi raunverulegra dęma sem komiš hafa upp.

Žaš lošir viš Ķslendinga aš žeir geti ekki gert langtķmaįętlanir.  Raunin er aš žeir geta žaš jafnvel og ašrir en ekki meš krónuna.  Eftirfarandi dęmi sżna fram į hversu mikinn óstöšugleika krónan veldur.  Žau eru gróf og taka ekki miš af gengistryggingum o.fl. sem fyrirtęki geta nżtt sér (en eru dżrar vegna įhęttu sem falin er ķ krónunni).  Veršlagsžróun er heldur ekki tekin inn žar sem markmišiš er aš einangra įhrif gjaldmišla į innlent višskiptaumhverfi. Gengiskrossar eru fengnir frį Sešlabanka Ķslands.

DĘMI 1

Innlent fyrirtęki gerir fimm įra samning viš tvo erlenda birgja varšandi sölu til innlenda ašila, og eru öll verš fest.  Samningar taka gildi Aprķl 2004 og eru eftirfarandi:

 

 04.2004
EBS birgirEUR 10.000
BNA birgir
USD 5.000
BirgširISK 1.168.678
SamningsveršISK 1.519.281
Hagnašur (S)ISK 350.603
ISK: Framlegš (S)30,0%

 

Birgjar skuldbinda sig aš festa verš viš EUR 10.000 og USD 5.000.  Fyrirtękiš skuldbindur sig į móti aš selja innlendum višskiptavini vöruna į föstu verši śt samningstķmann.  Hann setur įlagningu ķ 30%, sem skilar kr. 350.603 hagnaši.  Skošum stöšuna ķ lok samningstķma:

 

 04.2009
EBS birgir
EUR 10.000
BNA birgir
USD 5.000
BirgširISK 2.069.130
SamningsveršISK 1.519.281
Hagnašur (S)ISK -549.849
Framlegš (S)-26,6%

 

Fyrirtękiš er komiš ķ žrot takist ekki aš endursemja.  Skošum myndręna framsetningu:

isk_eur01.png Rauša lķnan sżnir veršiš sem hann fęr.  Sś blįa, birgšir, mį ekki fara yfir hana.  EIns og sést hrynur fyrirtękiš žegar krónan gefur sig.

 

 

 

DĘMI 2

Innlendur smįsöluašili kaupir birgšir af sömu ašilum og gerir samning viš tvo erlenda birgja varšandi aš festa verš til fimm įra.  Endursöluverš (hér kallaš markašsverš) tekur miš af gengisžróun. Auk hennar er 30% įlagning lögš ofan į.  Tekjur koma inn tķmabiliš eftir aš śtgjöld hafa įtt sér staš. Skošum stöšuna ķ lok samningstķma:

 

 04.2009
ESB birgirEUR 10.000
BNA birgirUSD 5.000
BirgširISK 2.069.130
MarkašsveršISK 2.463.890
Hagnašur (M)ISK 394.760
Framlegš (M)19,1%

 

isk_eur02.png Veršlag flżgur upp og aršsemin hegšar sér eins og jaršskjįlftamęlir.  Žaš er ekki hęgt aš gera langtķmasamninga vegna krónunnar žar sem ašrar myntir koma viš sögu žar sem hśn er allt of veik.  Vegna žessa geta innlend fyrirtęki ekki gert langtķmaįętlanir, sem gerir aš verkum aš žaš er ekki hęgt aš framkvęma langtķma stefnumótun.

isk_eur03.png Framlegšarsamanburšur gefur tvennt til kynna:
•    Framlegš S:    Stórhęttulegt er aš gera langtķma samning ķ krónum.
•    Framlegš M:    Krónan hvetur til veršsveiflna og dregur ž.a.l. śr stöšugleika.

Skošum žį hvernig stašan vęri ef krónunni vęri skipt śt fyrir evru.

DĘMI 3

Sömu forsendur og ķ Dęmi 1 nema uppgjörsmynt fyrirtękis og višskiptavina žess er EUR.

 

 04.2004
ESB birgirEUR 10.000
BNA birgirUSD 5.000
BirgširEUR 14.172
SamningsveršEUR 18.423
Hagnašur (S)EUR 4.252
EUR: Framlegš (S)30,0%
  
 04.2009
ESB birgirEUR 10.000
BNA birgirUSD 5.000
BirgširEUR 13.764
SamningsveršEUR 18.423
Hagnašur (S)EUR 4.659
Framlegš (S)33,8%

 

33,8% framlegš.  Fyrirtękiš er ķ fķnu lagi į mešan žaš sem neglt var viš krónuna fór į hvolf.

isk_eur04.png

Blįa lķnan, kostnašur, fer aldrei yfir samningsverš.  Hśn er auk žess nįnast bein lķna.

 

 

 

 

DĘMI 4

Sömu forsendur og ķ Dęmi 2 nema uppgjörsmynt fyrirtękis og višskiptavina žess er EUR.

 

 04.2009
ESB birgirEUR 10.000
BNA birgirUSD 5.000
BirgširEUR 13.764
MarkašsveršEUR 17.979
Hagnašur (M)EUR 4.215
EUR: Framlegš (M)30,6%

 isk_eur05.png

Afar litlar aršsemissveiflur og engar sem fyrirtękiš gęti ekki tekiš į sig.  Evran śtrżmir naušsyn žess aš gengistengja söluverš.  Hagnašur lįrétt lķna sem segir aš nś er hęgt aš fara ķ gerš langtķmaįętlana.

isk_eur06.png

 

Stöšug og svipuš framlegš sama hvor leišin er farin.  Gengishagnašur žegar evra styrkist gegn dal, en žaš er aukaatriši.

 

isk_eur07.png

 

 

Framlegšarsamanburšur

Blį og rauš lķna: ISK

Gręn og fjólublį: EUR

Svo, vilji fyrirtękin og almenningur stöšugleika žį er EUR betri kostur.  Ef ekki, žį er um aš gera aš halda ķ krónuna.

 

Ķtarlegri śttekt mį finna hér (aš vķsu į ensku).


mbl.is Engin višskipti meš krónu
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Kemur krónan ķ veg fyrir stöšugleika?

Nż grein į IceStat žar sem fęrš eru rök fyrir tengslum į milli langtķma įętlanageršar og krónunnar.  Tengdi žaš viš žessa frétt žaš sem žetta spilar allt saman.
 

mbl.is Sęnskir stżrivextir ašeins 0,5%
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Tryggingarfelagiš Fųroyar P/F

Er aš skoša erlend tryggingarfélög til samanburšar viš innlend ķ ljósi įhuga Fęryeinga hér į landi.

Stęrš fęreyska félagsins ķ samanburši viš allan innlenda tryggingarmarkašinn (12 félög; DKK umreiknaš ķ ISK į gengi 30; fjįrhęšir ķ ISK miljónum).

 

Tryggingarfelagiš Fųroyar P/F (TF): Įrsuppgjör 2007

 

Assets16.101
Liabilities7.093
Equity9.008
Premiums6.868
Claims5.550
Debt ratio (%)44,05%
Equity ratio (%)55,95%
Claims ratio (%)80,81%

 

Innlend tryggingarfélög (IS12): Įrsuppgjör 2007

 

Assets159.797
Liabilities95.602
Equity64.195
Premiums30.198
Claims25.823
Debt ratio (%)59,83%
Equity ratio (%)40,17%
Claims ratio (%)85,51%

 

Stęršarmunur (TF/IS12): Įrsuppgjör 2007

 

Assets10,08%
Liabilities7,42%
Equity14,03%
Premiums22,74%
Claims21,49%

 

Innlendu 3 stęrstu: Įrsuppgjör 2007

 Sjóvį-AlmennarTMVĶS
Assets54.02346.72331.250
Liabilities42.725 21.426 21.014
Equity11.29925.29710.236
Premiums9.401 7.348 10.101
Claims7.825 7.022 8.798
Debt ratio (%)79,09%45,86%67,25%
Equity ratio (%)20,91%54,14%32,75%
Claims ratio (%)83,24%95,56%87,10%

 

Stęrš TF mišaš viš einstök félög: Įrsuppgjör 2007

 Sjóvį-AlmennarTMVĶS
Assets29,80%34,46%51,52%
Liabilities16,60%33,10%33,75%
Equity79,73%35,61%88,00%
Premiums73,05%93,46%67,99%
Claims70,92%79,04%63,08%

Žetta getur oršiš nokkuš stór biti fyrir TF sérstaklega ķ ljósi žess aš išgjaldagreišslur munu dragast saman žegar efnahagsįstandiš haršnar frekar.  Ķ fljótu bragši viršist TM vera sterkasti fjįrfestingarkosturinn.  Eiginfjįr- og skuldahlutföll eru ķ lagi og markašshlutdeildin nęgilega mikil. Sjóvį gęti žó fengist į betra verši meš yfirtöku skulda, en skuldahlutfalliš žar er hįtt og eiginfjįrhlutfalliš lįgt sem veit ekki į gott. VĶS liggur mitt į milli en er meš mesta markašshlutdeild.

 

Markašshlutdeild: Įrsuppgjör 2007

 

 Sjóvį-AlmennarTMVĶS
Premiums31,13%24,33%33,45%

Samtals 88,9% af heildarmarkaši.

 

Annaš sem tengist žvķ sem ég aš velta fyrir mér.

 

Fólksfjöldi 2008

 

 FaeroesIcelandDenmarkUK
Population50.000 315.000 5.500.000 60.000.000
Magnitude (x)NA6 17 11
Magnitude (%)NA15,9%5,7%9,2%

 

Vöruskiptahlutfall (Fęreyjar/Ķsland) ķ įrslok 2008

Exports fobImports fob
25,8% 33,6%

 

Veršur fróšlegt aš fylgjast meš framvindunni.


Semsagt eignarréttur afnuminn

Žetta eru engan veginn sanngjarnar ašferšir gegn žeim sem ekki komu sér ķ žessa stöšu og beinast aš žvķ aš lįta einn hóp fį veršmęti umfram annan.  Ķ kunningjahópnum er ein fjölskylda (A) ķ erfišleikum vegna skuldastöšu vegna žess aš keypt var eign langt umfram getu og žörf.  Žašrer einnig önnur fjölskylda (B) sem į ekki ķ erfišleikum vegna skuldastöšu vegna žess aš keypt var eign innan viš getu og žörf.

Į B nś aš horfa upp į žaš aš A fęr stęrri eign į sama verši į B? Žessar tvęr fjölskyldur sem tengst hafa sterkum böndum ķ įratugi eru aš skella saman stįl ķ stįl žar sem B sęttir sig ekki viš žetta.

Hvaš gerist svo žegar hagkerfiš snżst viš aftur til betri vegar og veršmęti eigna eykst į nż.  A er žį meš veršmętari eign į 20% afslętti en B sem alveg śt śr kortinu. Mun A greiša aukaskatt af söluandvirši eignarinnar ķ framtķšinni sem vegur į móti 20% afslętti ķ dag?  Ef žaš vęri, fķnt, žaš mį lifa viš žaš. Ef ekki, į B rétt į greišslu frį hinu opinbera sem nemur mešaltals afskriftarupphęš eša, sem vęri įkjósanlegra žar sem sem hvetur til framleišni, skattaķvilnana sem nemur sömu upphęš.

Ég vek athygli į svipušu dęmi fyrir 50 - 60 įrum sķšan žegar Framsókn afskrifaši skuldir bęnda til žess aš hjįlpa žeim.  Afi, sem unniš hafši ķ įr fyrir einn bóndann, missti nęr aleiguna į žeirri ašgerš.  Žetta er keimlķkt žvķ.

Eins og ég sagši, žaš er nóg til af eignum lausum sem veršmetnar eru 20% lęgra en eignir skuldara ķ erfišleikum.  Žaš žarf aš fęra žennan hóp nišur um skuldastig, semsagt ķ 20% veršminni eignir, og mįliš er dautt. Žaš žarf aš leysa žetta mįl en leysa žaš sanngjarnt. Žetta hefur alla burši žess aš verša hitamįl og getur vel fariš aš bśsįhaldabyltingin verši sem forleikur aš mun stórfelldari mótmęlum fari žessi afskriftarhugmynd ķ gegn.


mbl.is Tryggvi Žór: 20% af skuldum heimilanna verši felldar nišur
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Mešalskuld fyrirtękis og heimilis

Veršbólgumęlingin er vafasamur męlikvarši sem er hugsanlega aš stórskaša bęši heimilin og fyrirtękin.  Žaš er tęknilega séš ekkert žvķ til fyrirstöšu aš beinstengja kassakerfin og nį fram rauntķmakvöršum sem stilla saman hvaš er verslaš og į hvaša verši.  VNV inniheldur vörur sem eru lķtiš keyptar eins og er en setja veršbólgu mun hęrra en hśn ķ raun og veru er.  Ég er į žeirri skošun aš sé tekin inn neyslubreyting sé veršbólga innan viš 15%.

Var svo aš skoša skuldahlutfall milli Innistęša og Lįna heimila og fyrirtękja.  Séu heildarinnistęšur heimila og banka dregnar frį heildarlįnum (og žį lįn/innistęšu til žess aš nį fram hlutfallinu) var stašan svona ķ desember 2003:

  • Heimili: -84 ma (mķnus tįknar aš innistęšur voru umfram skuldir); skuldahlutfall 69,0
  • Fyrirtęki: 458 ma; skuldahlutfall 472,3%

Ķ september 2008,var stašan oršin žessi:

  • Heimili: 369 ma; skuldahlutfall 155,9%
  • Fyrirtęki: 1,720 ma; skuldahlutfall 749,3%

Séu verštryggš lįn skošuš, er stašan žessi ķ desember 2003:

  • Heimili: -8 ma; skuldahlutfall 92,0
  • Fyrirtęki: 93 ma; skuldahlutfall 546,3%

Ķ september 2008,var stašan oršin žessi:

  • Heimili: 502 ma; skuldahlutfall 508,0%
  • Fyrirtęki: 164 ma; skuldahlutfall 696,9%
Svo koma hin ógnvęnlegu gjaldmišlalįn. Desember 2003:
  • Heimili: -1 ma; skuldahlutfall 89,5%
  • Fyrirtęki: 304 ma; skuldahlutfall 1629,8%

Ķ september 2008 er stašan svo oršin žessi (og hvernig eigi aš koma ķ veg fyrir fjöldagjaldžrot og met atvinnuleysi veršur ekki aušvelt):

  • Heimili: 239 ma; skuldahlutfall 825,9%
  • Fyrirtęki: 1,408 ma; skuldahlutfall 4578,8%!!!
Śttektina įsamt gröfum mį nįlgast hér: Leverage.pdf

Aš lokum: Hugmyndir Framsóknar um 20% nišurfellingu į skuldum er alveg śt śr kortinu.  Sé žetta gert, eiga žeir sem bera önnur lįn rétt į hinu sama, s.s. nįmsmenn į LĶN lįnum.  Žeir sem skulda svo ekkert eiga kröfu aš fį mešalupphęš greidda beint inn į eigin reikning.  Sanngirnis veršur aš gęta ķ svona ašgeršum, en nįi žessi žvęla fram aš ganga leggst hagkerfiš endanlega į hlišina.

mbl.is Įstęšulaust aš bķša meš afnįm verštryggingar
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Hugleišing um endurmat į fasteignaverši

Žaš žarf aš varast aš lķta um of į śtflutning til žess aš lagfęra stöšu efnahags.  Neytendamarkašir um heim allan eru aš dragast hratt saman vegna kaffęringar fjįrmįlakerfisins į rįšstöfunartekjum almennings.  Lįnakerfiš er ķ ešli sķnu gallaš žar sem žaš leyfir žan umfram raunveruleg veršmęti og er nś svo komiš aš žaš er alveg śt takt viš raunveruleikann.
 
Mér fannst verulega įhugavert aš hlżša į Dr. Gunnar Tómasson ķ Silfri Egils s.l. viku žar sem hann kom inn į žetta.  Žaš er hugsanaskekkja fjįrmįla- og hagfręšinni sem er aš stigmagnast eftir žvķ sem hśn fęr aš halda įfram.  Ein leiš til žess aš stemma stigu viš žessa žróun er aš keyra nišur verš į fasteignamarkaši og koma honum žannig aftur ķ gang.
 
Stór hluti rįšstöfunarfjįr almennings fer ķ aš greiša afborganir af fasteignalįnum.  Lķkt og nżskipašur višskiptarįšherra Gylfi Magnśsson segir, er ekki hęgt aš afskrifa žessi lįn žar sem žaš myndi setja allt fjįrmįlakerfiš į hlišina.  Ķ raun hefši slķkt žęr afleišingar aš valda ólgu ķ samfélaginu žar sem ķ raun vęri bśiš aš afnema eignarhaldi į fasteignum (ašili sem fęr fasteign gefins meš nišurfellingu lįns į ķ raun ekki fasteignina heldur žeir sem skulda ekki en hafa greitt skatta; žeir hafa žvķ tilkall til fasteignarinnar žar sem žeir hafa greitt fyrir hana).  Auk žess, vęri sś leiš fariš aš fella nišur lįn skuldara ęttu skuldlausir kröfu į rķkiš aš fį mešaltal skulda greitt skattfrjįlst inn į eigin reikning sem myndi minnst žrefalda śtgjöld rķkisins į einu bretti. Ašilar sem skulda LĶN ęttu einnig kröfu į nišurfellingu lįns į sama grundvelli.
 
Sś leiš aš žvinga nišur fasteignaverš vęri unnt aš framkvęma ķ žremur skrefum:
 
  1. Eign skuldara sem getur ekki lengur greitt af lįni er endurmetin į grundvelli greišslugetu. Žaš sem į vantar er fellt nišur og tekiš rķkiš (ķ gegnum bankana) į sig žann kostnaš. Sé greišslubyrši į 40 milj. fasteign 200 žśs. į mįnuši en skuldari getur ašeins stašiš viš 100 žśs. į mįnuši, er eignin hreinlega felld nišur um 20 milj.
  2. Fasteignamati er breytt ķ kjölfariš sem lęsir veršiš inni aš einhverju leyti og gilda sömu reglur ķ raun og śtleiga Ķbśšalįnasjóšs į fasteignum sem yfirteknar hafa veriš.  Nś skekkir žetta myndina verulega ķ byrjun vegna ašila sem standa ķ skilum, en ekkert er til fyrirstöšu aš lįta leišréttingu į fasteignaverši ganga žvert yfir markašinn og koma fasteignaverši hér ķ lag, en žaš hefur rokiš upp į s.l. įrum langt umfram žaš sem ešlilegt kann aš teljast.
  3. Veršmyndun į fasteignamarkaši vęri mišstżrš žar sem markašurinn er reišubśinn aš taka til starfa į nż.  Žaš er frost į žessum markaši sem mun ekki leysast nęstu įrin sé verš ekki fellt nišur. Ašild aš ESB eša upptaka norsku krónunnar breytir engu hvaš žaš varšar.
 
Bólan sprakk vegna fasteignaśtlįna; eina leišin aš lagfęra stöšuna er aš rįšast į orsökina og koma rįšstöfunarfé almennings aftur ķ lag. Meš žvķ eykst neysla į nż sem styrkir fyrirtękin og dregur śr atvinnuleysi. Vissulega mun koma upp sś staša aš einhverjir hafa greitt yfirverš skv. nżju fasteignamati og verša žvķ ósįttir, en leysa mį śr žvķ meš skattaķvilnunum; ž.e. mismunurinn bętist viš sérstakan persónuafslįtt. Ég ętla žó ekki aš hętta mér lengra śt į sviš hagfręšinganna, enda er žaš ekki mitt sviš heldur žaš aš koma neytendamarkaši aftur ķ gang. Žar situr allt fast og žetta žarf aš lagfęra hiš snarasta.
 
Sś staša er aš koma upp į stór hluti fasteigna veršur ķ rķkiseign.  Śtleiga mun ekki leysa hnśtinn žar sem slķkt jafngildir žvķ aš kasta fé ķ sjóinn.  Mun skįrri kostur er aš endurmeta kerfisbundiš fasteignamarkašinn og žvinga verš nišur.  Eignir keyptar fyrir 2003 hafa allt aš tvöfaldast į 5 įrum og mį alveg lįta žį hękkun gagna til baka.  Žaš er engum ķ hag aš fasteignaverš sé hįtt lķkt og stašan er ķ dag. Ašilar sem sjį fram į eignarżrnun vegna žessa mega hafa žaš hugfast aš eignir žeirra eru óseljanlegar meš öllu į mešan efnahagsstašan er eins og hśn er. Žęr eru žvķ allt aš žvķ veršlausar.

mbl.is Vöruskipti ķ jafnvęgi ķ janśar
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

« Fyrri sķša | Nęsta sķša »

Höfundur

Snorri Hrafn Guðmundsson
Snorri Hrafn Guðmundsson
MBA í markaðsfræðum og greiningum frá Suffolk University, Boston (1997).

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband