Krónan og langtímaáætlanir

Skoðum aðeins krónuna í ljósi raunverulegra dæma sem komið hafa upp.

Það loðir við Íslendinga að þeir geti ekki gert langtímaáætlanir.  Raunin er að þeir geta það jafnvel og aðrir en ekki með krónuna.  Eftirfarandi dæmi sýna fram á hversu mikinn óstöðugleika krónan veldur.  Þau eru gróf og taka ekki mið af gengistryggingum o.fl. sem fyrirtæki geta nýtt sér (en eru dýrar vegna áhættu sem falin er í krónunni).  Verðlagsþróun er heldur ekki tekin inn þar sem markmiðið er að einangra áhrif gjaldmiðla á innlent viðskiptaumhverfi. Gengiskrossar eru fengnir frá Seðlabanka Íslands.

DÆMI 1

Innlent fyrirtæki gerir fimm ára samning við tvo erlenda birgja varðandi sölu til innlenda aðila, og eru öll verð fest.  Samningar taka gildi Apríl 2004 og eru eftirfarandi:

 

	04.2004
EBS birgir	EUR 10.000
BNA birgir	USD 5.000
Birgðir	ISK 1.168.678
Samningsverð	ISK 1.519.281
Hagnaður (S)	ISK 350.603
ISK: Framlegð (S)	30,0%

 

Birgjar skuldbinda sig að festa verð við EUR 10.000 og USD 5.000.  Fyrirtækið skuldbindur sig á móti að selja innlendum viðskiptavini vöruna á föstu verði út samningstímann.  Hann setur álagningu í 30%, sem skilar kr. 350.603 hagnaði.  Skoðum stöðuna í lok samningstíma:

 

	04.2009
EBS birgir	EUR 10.000
BNA birgir	USD 5.000
Birgðir	ISK 2.069.130
Samningsverð	ISK 1.519.281
Hagnaður (S)	ISK -549.849
Framlegð (S)	-26,6%

 

Fyrirtækið er komið í þrot takist ekki að endursemja.  Skoðum myndræna framsetningu:

Rauða línan sýnir verðið sem hann fær.  Sú bláa, birgðir, má ekki fara yfir hana.  EIns og sést hrynur fyrirtækið þegar krónan gefur sig.

 

 

 

DÆMI 2

Innlendur smásöluaðili kaupir birgðir af sömu aðilum og gerir samning við tvo erlenda birgja varðandi að festa verð til fimm ára.  Endursöluverð (hér kallað markaðsverð) tekur mið af gengisþróun. Auk hennar er 30% álagning lögð ofan á.  Tekjur koma inn tímabilið eftir að útgjöld hafa átt sér stað. Skoðum stöðuna í lok samningstíma:

 

	04.2009
ESB birgir	EUR 10.000
BNA birgir	USD 5.000
Birgðir	ISK 2.069.130
Markaðsverð	ISK 2.463.890
Hagnaður (M)	ISK 394.760
Framlegð (M)	19,1%

 

Verðlag flýgur upp og arðsemin hegðar sér eins og jarðskjálftamælir.  Það er ekki hægt að gera langtímasamninga vegna krónunnar þar sem aðrar myntir koma við sögu þar sem hún er allt of veik.  Vegna þessa geta innlend fyrirtæki ekki gert langtímaáætlanir, sem gerir að verkum að það er ekki hægt að framkvæma langtíma stefnumótun.

Framlegðarsamanburður gefur tvennt til kynna:
•    Framlegð S:    Stórhættulegt er að gera langtíma samning í krónum.
•    Framlegð M:    Krónan hvetur til verðsveiflna og dregur þ.a.l. úr stöðugleika.

Skoðum þá hvernig staðan væri ef krónunni væri skipt út fyrir evru.

DÆMI 3

Sömu forsendur og í Dæmi 1 nema uppgjörsmynt fyrirtækis og viðskiptavina þess er EUR.

 

	04.2004
ESB birgir	EUR 10.000
BNA birgir	USD 5.000
Birgðir	EUR 14.172
Samningsverð	EUR 18.423
Hagnaður (S)	EUR 4.252
EUR: Framlegð (S)	30,0%
	04.2009
ESB birgir	EUR 10.000
BNA birgir	USD 5.000
Birgðir	EUR 13.764
Samningsverð	EUR 18.423
Hagnaður (S)	EUR 4.659
Framlegð (S)	33,8%

 

33,8% framlegð.  Fyrirtækið er í fínu lagi á meðan það sem neglt var við krónuna fór á hvolf.

Bláa línan, kostnaður, fer aldrei yfir samningsverð.  Hún er auk þess nánast bein lína.

 

 

 

 

DÆMI 4

Sömu forsendur og í Dæmi 2 nema uppgjörsmynt fyrirtækis og viðskiptavina þess er EUR.

 

	04.2009
ESB birgir	EUR 10.000
BNA birgir	USD 5.000
Birgðir	EUR 13.764
Markaðsverð	EUR 17.979
Hagnaður (M)	EUR 4.215
EUR: Framlegð (M)	30,6%

 

Afar litlar arðsemissveiflur og engar sem fyrirtækið gæti ekki tekið á sig.  Evran útrýmir nauðsyn þess að gengistengja söluverð.  Hagnaður lárétt lína sem segir að nú er hægt að fara í gerð langtímaáætlana.

 

Stöðug og svipuð framlegð sama hvor leiðin er farin.  Gengishagnaður þegar evra styrkist gegn dal, en það er aukaatriði.

 

 

 

Framlegðarsamanburður

Blá og rauð lína: ISK

Græn og fjólublá: EUR

Svo, vilji fyrirtækin og almenningur stöðugleika þá er EUR betri kostur.  Ef ekki, þá er um að gera að halda í krónuna.

 

Ítarlegri úttekt má finna hér (að vísu á ensku).

Engin viðskipti með krónu

Athugasemdir

[Héðinn Björnsson, 30.4.2009 kl. 15:20]

En væri ekki hægt að ná sömu niðurstöðu með föstu gengi eins og t.d. Danir eru með? Hafa svipaða vexti og hjá Seðlabanka ESB og fast gengi. Slík gengi þyrfti sjálfsagt að vera talsvert lágt svo hægt væri að standa við það en það er tímabundið vandamál.

[Snorri Hrafn Guðmundsson, 1.5.2009 kl. 12:24]

Það ætti vel að vera hægt.  Eina sem ég set út á það er að þá sveiflast gjaldmiðilinn í takt við ákvörðun seðlabanka sem við höfum engin áhrif á. Gæti komið í bakið á okkur.